Con đường dài trở về nhà: 6 giờ, 1 làn xe, không lý do – Vì sao hạ tầng bền vững phải bắt đầu từ bước thiết kế thông minh
Một buổi sáng còn mờ tối, tôi rời căn nhà nhỏ tại Dedrad, làng quê yên bình ở vùng Transylvania, Romania – nơi mọi tuyến đường quanh co như chính những câu chuyện tuổi thơ của tôi. Tôi mở cửa xe, đóng vali vào cốp và lên đường cho chuyến đi dài đến Exton, Pennsylvania (Mỹ). Bề ngoài, đây là chuyến công tác, nhưng thật ra bài học quý giá nhất lại đến trước khi tôi kịp bước chân lên máy bay.
Để bắt chuyến bay tại Bucharest, tôi phải lái xe 366 km qua thung lũng xanh biếc của dãy Carpathian cao ngút trời và những cao nguyên trải dài với ruộng lúa, rừng cây. Tôi vốn thích ngắm cảnh đẹp, nhưng chuyến đi này mất hơn 6 tiếng – không phải vì kẹt xe, không phải do thi công, mà bởi chính con đường chỉ có 1 làn mỗi chiều, mặt đường rung lắc vì ổ gà và vết vá, với xe tải chậm chạp phía trước cực kỳ khó vượt. Tôi không nhớ nổi bao lần phải chuyển số, lăn bánh thật chậm qua các làng nhỏ rồi lại tăng tốc, lặp lại cảm giác này xuyên suốt quãng đường.
Bao năm qua, tôi vẫn phải quen sống chung với con đường này. Lần nào đi về Bucharest cũng có chung cảm giác: đầu tiên là bực bội, rồi lại mặc kệ, biết trước chẳng đổi thay. Tại sao điều này lại trở thành "bình thường"?
Ba quốc gia, ba thực tế
Khi đến Bucharest và lên máy bay, hành trình chuyển sang một thế giới mới. Đặt chân đến sân bay Heathrow (Anh), tôi chuyển sang đi tàu tuyến Elizabeth Line để ghé thăm đồng nghiệp tại Bentley Systems – nơi tôi đang làm việc ở lĩnh vực phần mềm kỹ thuật hạ tầng. Chuyến tàu chạy êm như ru, hiện đại, sạch sẽ – được thiết kế để đưa hàng nghìn người qua London một cách nhanh chóng, giảm stress, không chậm trễ, và rõ ràng là cực kỳ có tâm.
Tiếp tục tới Mỹ, từ Philadelphia về trụ sở Bentley ở Exton, tôi ngồi trên ô tô chạy băng băng trên đường cao tốc rộng rãi, biển báo rõ ràng, cầu vượt sông, vượt tàu. Dù cũng có vài điểm tắc nghẽn, nhưng đúng nghĩa đây là hạ tầng để kết nối con người. Nhờ vậy, tôi có dịp suy nghĩ và nhận ra rất nhiều điều mà quê hương Romania của mình đang thiếu hụt.
Không chỉ là mất thời gian
Ở Romania, người ta thường chỉ nghĩ đến thời gian lãng phí vì hạ tầng yếu kém. Tuy nhiên, cái giá thực sự còn lớn hơn rất nhiều. Năm 2023, Romania ghi nhận tới 77 ca tử vong vì tai nạn giao thông trên mỗi triệu dân – tỷ lệ cao nhất EU. Phần lớn các vụ tai nạn này xảy ra trên các tuyến đường như con đường tôi vừa trải qua, những cung đường hầu như chẳng đổi thay suốt hàng chục năm.
Bài viết này không nhằm đổ lỗi cho ai. Mục tiêu là nhìn thẳng vào một hệ thống đã lạc hậu, nhận diện vấn đề và tìm hướng giải quyết. Khi đường hẹp, xe tải đông, mỗi pha vượt xe có thể thành "cược mạng sống". Khi bảo dưỡng kém, thiết kế lạc hậu, lỗi nhỏ sẽ dẫn thành thảm họa lớn.
Mọi thứ bắt đầu từ thiết kế
Công việc của tôi tại lĩnh vực công nghệ hạ tầng giúp tôi nhận rõ một điều đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng: Thiết kế quyết định tất cả.
Mỗi quyết định mô hình hóa hôm nay sẽ tạo nên thứ bạn phải vận hành, duy tu ngày mai. Xem nhẹ khâu thiết kế nghĩa là bạn đã gán chặt các yếu điểm vào hạ tầng của mình suốt hàng chục năm sau đó: như lũ lụt, chi phí bảo trì cao, giới hạn tải trọng và an toàn bị đe dọa...
Chúng ta đang sở hữu đủ các công cụ, từ phần mềm thiết kế mô phỏng, Digital Twin, trí tuệ nhân tạo... cho phép phân tích dữ liệu, "xem trước tương lai" qua các tình huống giả lập để lựa chọn phương án tối ưu nhất.
Với mô hình thiết kế số, các kỹ sư dân dụng, quy hoạch môi trường, chuyên gia cầu đường đều có thể phối hợp nhịp nhàng ngay từ khi chưa triển khai thi công. Digital Twin – mô hình song song kỹ thuật số mô phỏng chi tiết đến từng con ốc – còn giúp truyền đạt ý tưởng sống động đến người dân, giúp công khai minh bạch tác động của dự án, xây dựng được sự đồng thuận cộng đồng.
Sau cùng, thứ hạ tầng tốt nhất là thứ hoạt động "âm thầm" nhất. Khi nó vận hành đúng như mục đích ban đầu và phục vụ cộng đồng bền vững – điều đó không phải điều may rủi, mà là kết quả của thiết kế thông minh ngay từ đầu.
Điều Romania thực sự cần: Không chỉ là tiền
Romania không thiếu kỹ sư tài năng. Tôi đã gặp rất nhiều người có thể thiết kế, xây dựng ở bất cứ quốc gia nào – nhưng lại phải xoay xở với các dự án thiếu vốn, chính sách thay đổi liên tục và các ưu tiên chắp vá tuỳ thời cuộc. Đầu tư hạ tầng ở Romania phần lớn chỉ nhắc đến trong dịp bầu cử, rồi "lặng sóng" khi hết tranh cử – và thực trạng đó xảy ra ở nhiều nơi khác nữa.
Điều cần thiết là sự kiên định. Chúng ta cần một chính phủ dám lắng nghe chuyên gia, người dân thực sự hiểu ý nghĩa của hạ tầng chuẩn mực. Hạ tầng không chỉ để "vá lỗi" mà cần được nhìn nhận như thứ nền móng thiết kế bền vững lâu dài.
Chuyến đi này nhắc tôi điều gì?
Từ những con đường làng vắng bóng xe hơi cho đến những cao tốc hiện đại, chuyến đi này nhắc tôi về sự chênh lệch hạ tầng của thế giới và sự cần thiết phải nỗ lực thu hẹp khoảng cách ấy.
Hạ tầng tốt giúp tiết kiệm thời gian, hạ tầng vững chắc bảo vệ mạng sống, còn hạ tầng xuất sắc – được số hoá thông minh, phối hợp chặt chẽ và duy trì chủ động – tạo nên sự tự do: Tự do đi lại, phát triển, sống đúng giờ và về nhà an toàn mỗi ngày.
Dù viết những dòng này không chỉ dành riêng cho Romania, đất nước ấy vẫn là nơi tôi gửi trọn tâm huyết. Mong ước lớn nhất của tôi là các con mình được lớn lên ở một đất nước mà lái xe xuyên suốt tổ quốc không còn là cuộc thử thách "may rủi". Hạ tầng an toàn – đó không nên là đặc quyền!
Chỉ khi nào quãng đường Dedrad – Bucharest không còn là thử thách sáu giờ căng thẳng, khi thiết kế được xem là "khởi nguồn" chứ không phải "chi phí tạm bợ", và khi an toàn không còn là con số thống kê, thì khi đó chúng ta mới thực sự hoàn thành sứ mệnh của mình.
Oana Crisan hiện là Quản lý Marketing sản phẩm cấp cao tại Bentley Systems, chuyên sâu về phần mềm thiết kế và bảo trì cầu – hầm.
Bạn đang tìm kiếm giải pháp hiện đại để nâng cao chất lượng hạ tầng giao thông, cầu đường hoặc các công trình công nghiệp? Hãy liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn về các công nghệ thiết kế số, mô hình hoá kỹ thuật số (Digital Twin) và các phần mềm hàng đầu giúp bạn tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu chi phí bảo trì, tăng độ an toàn dự án và hướng tới phát triển bền vững. Đội ngũ chuyên gia nhiều kinh nghiệm của chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe nhu cầu của bạn và đồng hành cùng bạn trong từng bước xây dựng một hệ thống hạ tầng hiện đại và bền vững cho tương lai!
